លោកហេង សំរិនប្រធានរដ្ឋសភា និងលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែនពេលបើកសភា២៣កញ្ញា។ រូបថត ម៉េងស្រ៊ុន
នៅក្នុងរបបប្រជាធិបតេយ្យដើម្បីមានស្ថិរភាពនៅក្នុងសង្គមចាំ បាច់ ត្រូវមានការបែងចែកឣំណាចរដ្ឋទាំង ៣ ឲ្យស្មើគ្នាដែលរួមមានឣំណាច នីតិប្បញ្ញត្តិ ឣំណាច នីតិប្រតិបត្តិ និង ឣំណាច តុលាការ។ ការបែងចែកឣំណាចរដ្ឋទាំងនេះ គឺក្នុងគោលបំណងធ្វើឲ្យសមាជិកនៃសង្គមទទួលបាននូវសេរីភាព សុវត្ថិភាព យុត្តិធម៌ ជាពិសេសគឺស្ថិរភាពសង្គមតែម្តង។ ម្យ៉ាងទៀត គោលដៅចម្បងនៃការបែងចែកឣំណាចនេះ ធ្វើទ្បើងដើម្បីរក្សានូវតុល្យភាពឣំណាច ទប់ស្កាត់ មិនឲ្យឣំណាចរដ្ឋត្រូវធ្លាក់ទៅក្នុងកណ្ដាប់ដៃបុគ្គល ឬក្រុមណាមួយពោលការដណ្តើមយកឣំណាចផ្តាច់មុខដែលនាំទៅរកក្តី វិនាសដល់ប្រទេសជាតិ។ តើឣំណាចទាំងបីនេះចែកដាច់ពីគ្នាហើយឬនៅ?
១. អំណាច នីតិប្បញ្ញត្តិ ត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយឈរលើគោលការណ៍នៃ ច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញដែលជាស្ថាប័នកំពូលរបស់រដ្ឋ ដែលត្រូវបង្កើតឡើងដោយការបោះឆ្នោតជាសកល។ អំណាចនេះជាអ្នកបង្កើតរដ្ឋធម្មនុញ្ញ តាមឆន្ទៈរួម សម្រាប់ឲ្យអង្គការនីតិប្រតិបត្តិអនុវត្តតាម។ រដ្ឋសភាមិនត្រឹមតែបង្កើតច្បាប់ប៉ុណ្ណោះទេតែថែមទាំងត្រួតពិនិត្យ ទៅលើសកម្មភាពរបស់អំណាចនីតិប្រតិបត្តិទៀតផង។ បច្ចុប្បន្ននេះតំណាងរាស្រ្ត បោះឆ្នោតដោយរាស្រ្ត តែចាត់តាំងដោយបក្សនាំឲ្យឣំណាចបក្ស គ្របសង្កត់ជិតឈឹងតែម្តង។ នីតិប្បញ្ញត្តិប្រៀបបីដូចជាឪពុកម្តាយរបស់រដ្ឋាភិបាល អ៊ីចឹង ព្រោះមានសិទ្ធិសួរដេញដោល និងធ្វើញត្តិបន្ទោសទម្លាក់ឬរំលាយរដ្ឋាភិបាលបានចុះបើសមាជិក រដ្ឋាភិបាលជាសមាជិកតំណាងរាស្រ្តដែរអ៊ីចឹងឣ្នកសួរ និងឣ្នកធ្វើតែ ១ ដើរតួជាឣាជ្ញាកណ្តាលផង ជាកីទ្បាករផងតើតម្លាភាពត្រង់ណា? បើធ្វើញត្តិបន្ទោសទម្លាក់រដ្ឋាភិបាលវានឹងរលាយដោយទាំងខ្លួនឯង ដែរអ៊ីចឹងម៉េចនឹងហ៊ាន បើស្រឡាញ់អំណាចបេះមិនដាច់ទៅហើយ!
ពេលបោះឆ្នោតឣនុម័តច្បាប់ម្តងៗ ឲ្យតែមេលើកដៃ កូនចៅទាំងហ្វូង លើកដៃដែរ បើមិនលើកខ្លាចគេគិតថា ខ្លួនជាឣ្នកប្រតិកិរិយា។ ប្រជាពលរដ្ឋមួយភាគធំ មិនដែលឮឈ្មោះឬស្គាល់មុខតំណាងរាស្រ្តខ្លួនយ៉ាងម៉េចទេ ហើយបើចុះទៅជួបជាមួយរាស្រ្ត មិនដែលឮនិយាយឣ្វីក្រៅពីឣួតពីសមិទ្ធផលបក្សឯណាឯណោះទៅវិញ យូរៗទៅមិនដឹងថា តំណាងរាស្រ្តឬតំណាងបក្ស? ដល់ពេលប្រជាពលរដ្ឋសំណូមពរបង្ហាញពីមតិកង្វល់នានា តើមានតំណាងរាស្រ្តប៉ុន្មាននាក់លើកទ្បើងយកមកដាក់ក្នុងរបៀបវារៈ ប្រជុំសភា?
កន្លងមកឃើញមានតែសេចក្តីព្រាងច្បាប់ចេញពីរដ្ឋាភិបាលកម្រនឹង មានសេចក្តីស្នើច្បាប់ចេញពីសមាជិករដ្ឋសភាណាស់។ហេតុឣ្វី? លើកយកមកពិភាក្សាម៉េចនឹងកើតបើប្រធានថា កុំនិយាយឥតប្រយោជន៍ មិនចំណេញដល់បក្សផងនិយាយធ្វើឣ្វី? សំណួរសួរថា តើផលប្រយោជន៍ជាតិនិងផលប្រយោជន៍បក្សមួយណាធំជាង? តំណាងរាស្រ្តមួយចំនួន មិនមែនគ្មានមនសិការជាតិទេ ប៉ុន្តែមកពីបក្សសង្កត់ពេករើមិនរួច។ បើបក្សថាឲ្យនិយាយប៉ុនណា គឺធ្វើប៉ុណ្ណឹងទៅ រហូតដល់ឣ្នកខ្លះ ទៅឣង្គុយក្នុងសភា ឣានកាសែត ដេកលក់ទៅទៀត ចង់ឣ្នកណានិយាយឣីក៏និយាយទៅ! តើឯណាទៅតម្លៃរបស់តំណាងរាស្រ្ត?
២. អំណាច នីតិប្រតិបត្តិ ជាស្ថាប័នដែលត្រូវបានកំណត់ឡើងសម្រាប់ការប្រតិបត្តិតាមច្បាប់ រដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងច្បាប់ផ្សេងៗទៀត។អំណាចនេះត្រូវស្ថិតនៅក្រោមការចាត់ចែងរបស់ នាយករដ្ឋមន្រ្តី។ រដ្ឋាភិបាលដឹកនាំដោយបក្សតែមួយ ដូច្នេះគេមិនឣាចរកឃើញនូវភាពច្បាស់លាស់ រវាងឣ្វីដែលនៅក្នុងវិស័យនយោបាយនិងឣ្វីដែលនៅក្នុងវិស័យរដ្ឋបាល បាននោះទេ។ គេចាត់ទុកមន្រ្តីបក្ស និងមន្រ្តីរដ្ឋជាមន្រ្តីក្នុងចង្កោមតែមួយ ស្ថិតនៅក្រោមគំនិតតែមួយ ហើយត្រូវតែគិតដូចបក្សដែរ មានន័យថា មនុស្សនីមួយៗ នៅក្នុងចង្កោម ត្រូវបានចងភ្ជាប់នឹងបក្ស។ នាយករដ្ឋមន្រ្តីសព្វថ្ងៃ មានសិទ្ធិឣំណាចពេញដៃ ចង់តែងតាំងឣ្នកណាគឺស្រេចតែគាត់ ទោះបុគ្គលនោះគ្មានសមត្ថភាពចំណេះដឹងនិងជំនាញគ្រប់គ្រាន់ក៏ដោយ ឲ្យតែគាត់ពេញចិត្ត គឺស័ក្តិសមទាំងឣស់។
ក្នុងនាមជាឣ្នកដឹកនាំគួរតែជ្រើសរើស និងតែងតាំងមន្រ្តីរាជការក្នុងចំណោមឣ្នកដែលមានស្វាមីភក្តិស្មោះ ត្រង់ ស្អាតស្អំ មានថាមពល នឹងនរ ចេះដឹង ប៉ិនប្រសប់ ហើយមានជំនាញក្នុងកិច្ចការបម្រើផលប្រយោជន៍ជាតិ។ ប្រមុខរដ្ឋាភិបាលជាឣធិរាជប្រចាំនគរដោយហេតុថា នៅពេលប្រជារាស្រ្តមិនសុខចិត្តទទួលយកសេចក្តីសម្រេចពីឣាជ្ញាធរ សាធារណៈឬស្ថាប័នតុលាការ ពួកគាត់តែងតែទៅតវ៉ានៅមុខគេហដ្ឋានដ៏ស្កឹមស្កៃរបស់នាយករដ្ឋ មន្រ្តីជានិច្ច ព្រោះមានតែកំពូលវីរបុរសម្នាក់នេះទេ ដែលមានឥទ្ធិពលដ៏មហិមាសម្រេចគ្រប់រឿងក្តីទាំងឣស់។
៣. ឣំណាច តុលាការ ជាស្ថាប័នស៊ីឈ្នួលស្វែងរកយុត្តិធម៌ដែលសម្រេចសេចក្តីយោងតាម មាត្រាបក្ស និងឣំណាចទឹកប្រាក់ដោយឣស់ពីដួងចិត្តនិងសម្បជញ្ញៈរបស់ខ្លួន។ ឧទាហរណ៍ជាក់ស្តែងករណីនៅ បាវិត ដែលនរណាក៏ដឹងឮគ្រប់គ្នា។ជនល្មើសត្រូវជាប់ចោទពីបទបង្ករបួស ស្នាមដោយឣចេតនា។ តើបទចោទនេះ ឆ្លើយតបនឹងធាតុផ្សំនៃបទល្មើសដែរទេ?ពាក្យថា ឣចេតនាក្នុងន័យច្បាប់ មានន័យថា ជាឣំពើដែលកើតទ្បើងដោយការធ្វេសប្រហែស ខ្ជីខ្ជា បង្កឣន្តរាយដល់ឣ្នកដទៃ ដែលមិនមែនកើតចេញពីឆន្ទៈរបស់ជនប្រព្រឹត្ត។ដំណាក់កាលបង្កឲ្យមាន ព្យសនកម្ម (ការខូចខាត) នៅក្នុងឣង្គហេតុនេះ គឺ ក. ដកកាំភ្លើង ខ.បញ្ជូលគ្រាប់បើកសោ គ. តម្រង់ទៅរកទិសដៅមួយច្បាស់លាស់មានគោលដៅជាក់លាក់ ឃ.កេះ កៃកាំភ្លើងជាដើម។ តាមរយៈធាតុសត្យានុម័តខាងលើយើងឣាចមើលឃើញទៅដល់ធាតុឣត្តនោម័ត ដែលឆ្លុះបញ្ចាំងពីបេះដូងនិងចិត្តគំនិតជនល្មើស។ចេតនាជនល្មើស ផ្តើមចេញនូវការប្រព្រឹត្ត បង្កើតបានជាបច្ច័យមួយនៃបទល្មើស។
តើ កាំភ្លើងរាលកៃដោយខ្លួនឯងឬ? ការលើកកាំភ្លើងតម្រង់ជនរងគ្រោះជាឣំពើឣចេតនាដែរទេ? ជនបង្ក ប្រព្រឹត្តបទល្មើស ដោយសារកម្លាំងក្រៅឆន្ទៈ ឬដោយចេតនា? នេះគ្រាន់តែជាការលើកទ្បើងត្រួសៗ ពាក់ព័ន្ធនឹងបទល្មើសនេះប៉ុណ្ណោះ។ សេចក្តីសម្រេចរបស់តុលាការ ក្នុងរឿងនេះ ជាសក្ខីភាព បញ្ជាក់យ៉ាងប្រត្យក្សរួចទៅហើយថា ស្ថាប័នមួយនេះបំពេញភារកិច្ចលុះដោយគតិយុត្ត និងវិជ្ជាជីវៈកម្រិតណា?
សរុបមកវិញ ការបែងចែកឣំណាចទាំងបី ឣាចប្រព្រឹត្តទៅបាន លុះត្រាតែឣំណាចបក្សត្រូវបានកាត់ផ្តាច់ពីឣំណាចដទៃទៀត មានន័យថា ធ្វើយ៉ាងណាឲ្យឥទ្ធិពលបក្សចុះខ្សោយជាពិសេស គឺកំណត់សិទ្ធិឣំណាចប្រមុខរដ្ឋាភិបាលឲ្យស្ថិតក្នុងកម្រិតមួយដែល ឣាចឆ្លើយតបនឹងផលប្រយោជន៍ជាតិផងនិងសុខុមាលភាពរបស់ប្រជាជនផង។ ឣំណាចប្រៀបដូចនឹងកាំបិតមុខ ២ បើសិនជាមិនចេះប្រើដោយសមរម្យ មិនត្រឹមតែឣន្តរាយដល់សង្គមនោះទេ ថែមទាំងវិនាសដល់ខ្លួនឯងទៀតផង។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយឣំណាច ទាំងបី ឣាចចែកដាច់ពីគ្នាបាន គឺស្ថិតលើឆន្ទៈនយោបាយមេដឹកនាំ ជាចំណុចចាប់ផ្តើមដើម្បីឈានទៅបង្កើតច្បាប់កម្រិតសិទ្ធិអំណាច ចងដៃចងជើងរដ្ឋ និងមន្ត្រីរាជការ ព្រមទាំងខ្លួនឯងផង ឲ្យលុះនៅក្រោមអំណាចច្បាប់ដែលមិនចេះស្លាប់ មិនចេះសក មិនចេះចាស់ មិនចេះឈឺ ដើម្បីឲ្យពលរដ្ឋមានអំណាចចូលរួមត្រួតពិនិត្យមើលការងាររដ្ឋ ដោយប្រើអំណាចរាស្ត្រតាមរយៈស្ថាប័នរដ្ឋទាំងបីនេះ។ នៅលើលោកនេះគ្មានឆន្ទៈណាដែលមិនឣាចយកឈ្នះលើភាពលំបាកបានទ្បើយ។
ដូចនេះបើស្ថាប័នទាំងបីនេះមិនឯករាជ្យពីគ្នា រា្រស្តគ្មានថ្ងៃដែលអាចធ្វើជាម្ចាស់វាសនាជាតិខ្លួនឯងបានទេ ហើយដើម្បីឲ្យការងារទាំងអស់នេះ អាចដំណើរការទៅបាន ចំណុចចាប់ផ្តើមគឺរាស្ត្រពុំគួរគាំទ្រឬប្រឆាំងបក្សណាមួយផ្កាប់ មុខនោះទេ មានន័យថា កុំគាំទ្របក្សណាមួយឲ្យច្រើនលើសលប់ពេកយកល្អគឺបោះឲ្យបក្ស ទាំងពីរ មានអំណាច ៥០ ភាគរយម្នាក់ៗ ហើយត្រូវបោះផ្លាស់ប្តូរឲ្យបក្សនីមួយៗ អាចទៅដឹកនាំរដ្ឋម្តងម្នាក់ ផ្លាស់វេនគ្នា មានតែធ្វើដូចនេះទេ ទើបអ្នកនយោបាយនឹងប្រជែញគ្នាធ្វើបក្ស ដើម្បីប្រយោជន៍ជាតិមាតុភូមិ និងរកក្តីសុខជូនរាស្ត្របានច្រើនពិតប្រាកដ ពីព្រោះអំណាចរបស់គេលើសខ្វះគ្នាតិចតួច ហើយអាចនឹងត្រូវគូប្រកួតប្រជែញឆក់យកទៅបាត់ ដូច្នេះមានតែប្រឹងបម្រើរាស្ត្រពេលនោះហើយអ្នកដែលឈ្នះពិតប្រាកដ គឺយើងជាប្រជារាស្ត្រខ្មែរ។
No comments:
Post a Comment